Найти в Дзене
euroasia.me

Ўлимга маҳкум қилинганлар (Саккизинчи қисм)

Муаллиф: Нуриддин Исмоилов (8-қисм)

Бир сакраб барзангининг бўйнини оёқларим орасига олдим-да, қайириб синдириб юбордим. Унинг бўйни қисирлаб сингани ўзимгаям эшитилди. Кейин қўл мускулларимни қисқартириб арқондан халос бўлдим. Гарчи барзанги ўлиб қолган бўлса-да, мен аламдан чиқмагандим, шу боис унинг эркаклигига бор кучим билан тепдим. Сўнг кийимларини ечиб олиб, ўзини сувга ташладим. Эшик ёнига бориб, ташқарига қулоқ солдим, икки киши гаплашиб турибди. Эшикни қия очиб қарадим: биттаси кабоб пишираяпти, иккинчиси нималарнидир гапириб бераяпти. Секин ортимга қайтиб, чироқни ўчирдим. Аввалига ташқаридагилар эътибор беришмади. Кейин кабоб пишираётгани спорт зали томонга бир қараб олди-да:

— Залдаги чироқни ким ўчирди? — дея шеригидан сўради.

— Ёниқ эди шекилли, — деди иккинчиси ҳам ҳайрон бўлиб, — бориб кўрайлик-чи.

Улар олдинма-кейин мен томонга яқинлаша бошлашди. Мен эса эшикка қапишиб турдим. Биттаси секин, эҳтиёткорлик билан ичкарига бошини суқиб:

— Жиблажибон! — деб бақирди. Ҳеч ким жавоб бермагач, ичкарига қадам босди-да: — Бир нарса бўлганга ўхшайди, — деди ўзига-ўзи гапиргандай. Унинг ортидан иккинчиси ҳам ичкарига кирди. Шунда мен чаққон ҳужумга ўтиб, орқадагисининг чотига тепдим. У “имм”, деганча энгашиб қолди. Шу пайт олдиндагининг жағига зарба бердим. У орқасига қулади. Мен эса тезда чироқни ёқиб, кейин кирганининг орқа миясига мушт урдим. У ерга юзтубан ағанаган кўйи жимиб қолди. Олдин кириб келгани эса, зўрға ўрнидан туриб, орқасига тисарилиб ялина бошлади:

Аввалги қисмни ўқиш (7-қисм)

— Мен... мен бу ерда боғбонман. Ҳеч кимга зиёним тегмаган. Менинг ишим гулларга қараш.

Мен эса саккизта барзанги ичида уни ҳам кўргандим. Бунинг устига, шафқат қиладиган аҳволда эмасдим. Шу боис, унинг қовурғасига мушт тушириб синдирдим. У полда чўзилиб қолганча инқилларди. Боя ўзим осилиб турган арқонни ечиб олдим-да, иккаласини қўшиб-чандиб боғлагач, ташқарига чиқдим.

Уй ичкарисидан шўх мусиқа, аёл ва эркакларнинг бақириб гаплашганлари, кулгилари эшитилиб турарди. Астагина эшикни очиб ичкарига кирдим. Бу ер айлана зал бўлиб, ҳамма хоналарга шу эшикдан кириларкан. Секин бориб овоз келаётган эшикка қулоқ тутдим. Афтидан, маишат авжида. Қадаҳлар жаранги, қизларнинг ноз-карашмаси... Бу эса мен учун айни муддао эди. Эшикни очдим-у ичкарига бостириб кирдим. Мени кўрганларнинг бари саросималаниб қолди. Мен эса уларнинг ҳолатидан фойдаланиб стол устидан пичоқни олдим-да, биринчи дуч келганининг бўғзига урдим. Иккинчиси бошига стол тегиб ерга қулади. Яна бири кучли зарбадан деразани синдириб ташқарига учиб чиқиб кетди. Қолган иккитаси ўзларича менга ҳамла қилиб кўришди. Аммо мен уларни шундай осон тинчитдимки, бундан ҳатто ўзим ҳам роҳатландим. Хонадан фақат битта қиз қочиб чиқишга улгурди. Қолганлари эса менинг буйруғим билан бурчакка тиқилишди. Улар менга яхши таниш бўлиб қолганди. Учтаси кундузги “балиқча”лар эди. Оҳ, мен уларга қанчалик ачинган эдим-а! Уларнинг хўрланишидан қанчалик қийналгандим. Булар бўлса...

— Эркаклигимни энди кўрсатайми? — дедим бир ярим соатлар аввал мени ялаб-юлқаганига. Кўзлари олайиб кетган қиздан садо чиқмади. Шунда унинг сочидан бураб ушлаб: — Дачада яна ким бор?! — дея бақириб сўрадим.

— Дарвоза олдида иккита қўриқчи! — деди у кўзидан ёши оқиб. Унинг юзига бир тарсаки тушириб, чўзилиб ётган барзангиларнинг чўнтакларини тинтидим. Бўғзига пичоқ урилганининг чўнтагидан тўппонча чиқди. Қолганларидан эса ҳар хил пичоқлар. Тўппончани олдим-да, учта “балиқча”нинг устидан қулфлаб, биттасини ўзим билан бирга етаклаб чиқдим. Тахмин қилганимдай, қочишга улгурган қиз қўриқчиларга хабар берибди. Ташқарига чиқишимиз билан ўқ овози янгради. Бироқ қўриқчи мўлжални аниқ олмай, бизни кўрганданоқ ўқ узган эди. Ўқи ноаниқ кетди. Мен ўзим билан бирга қизни ҳам судраганча катта гул тувак орқасига яшириндим. Аммо қизнинг умри шу пайтда поёнига етди. Иккинчи ўқ унинг кўкрагига қадалди. Бечора қиз яширинишга улгурмаган эди.

Қўриқчилардан бири тўппончасини учинчи марта ишлатишга улгурмади. Мен унинг қаердалигини кўриб қолгандим. У икки қошининг ўртасига теккан қўрғошин зарбидан орқасига қулади. Иккинчи қўриқчи эса яширинди. Дачанинг ҳаммаёғида чироқ ёниқ эди. Шу боис, унинг қаерга бекинганини аниқ кўрдим ва қимирлагандаёқ қўлидан, сўнг оёғидан яраладим. У яширинган жойида типирчилаб, “оҳ-воҳ”лаганча сулайиб қолди ва осонгина менинг асиримга айланди.

— Чаён қаёққа кетди? — дедим мен унинг ёқасидан бўғиб ушлаб.

— Шаҳар... шаҳарга, уйига, — деди у кўз ёши дув-дув оқиб.

— Мен ҳақимда хабар бердингми?

— Обид берди!

— Ким у Обид?! Нима деди?

— Отиб... Имм! Уни боя отиб ташладинг! — деди оғриқнинг зўридан афти бужмайиб. — Сен ҳаммаёқнинг тўполонини чиқараётганингни айтди шефга.

— Шефинг қанча вақтда бу ерга етиб келади?

— Узоғи билан бир соатда.

— Тушунарли.

Уни уй ёнига судраб келдим ва мен чиққунча ҳеч қаерга қимирламаслигини тайинлаб, ўзим ичкарига кирдим-да, қизларга чўзилиб ётган “ака”ларини ташқарига олиб чиқишни буюрдим. Мен ташқаридаги қўриқчилар билан овора бўлганимда, “балиқча”лар йигитлардан иккитасини оёққа турғазишибди. Бироқ оёққа турган шоввозлар нима бўлаётганини ҳали англаёлмасди.

Ҳаммаси бассейн ёнига йиғилгандан кейин Чаённинг йигитларининг оёқ-қўлларини чандиб боғладим. Уй олдида ғўдайиб турган икки машинадан бирининг бензинини олиб, турли рангда товланувчи бетакрор иморатни айлантириб сепиб чиқдим-да, кўзимни чирт юмганча, ёқиб юбордим. Албатта, шундай уйни ёқишга кўнглим бўлмади, чунки бино, кимники бўлишидан қатъий назар, ҳақиқий санъат намунаси эди. Лекин начора, ёқмасам бўлмасди. Чунки бу санъат намунаси ичини аллақачон наҳс босганди.

Иккинчи машинага “балиқча”ларни чиқариб, дала ҳовлини тарк этдим. Вужудимда қандайдир енгиллик пайдо бўлди, нафас олишим осонлашди.

Йигирма дақиқалар юргандан кейин тўхтаб, қизларнинг биронта ҳам кийимини қолдирмай ечинтириб ҳайдаб юбормоқчи эдим. Чунки улар шундай жазога лойиқ эди. Бироқ уларнинг ялиниб-ёлворишлари, ўзларининг зўрлаб бу ерга олиб келинганини айтиб йиғлашлари кўнглимни эритди. Шу боис, уларни ҳозирча машинада қолдиришга қарор қилдим. Яна озгина юрганимдан кейин тоғнинг бошқа томонига олиб борадиган йўл келди. Шу ёққа машинани буриб бироз юргач, чироқларни ўчириб тўхтадим. Тахминим бўйича Чаён йигитлари билан яқинлашиб қолган, ҳали-замон етиб келишлари керак эди. Албатта, у тўғри дала ҳовлисига бормайди. Қўрқади, мени қайсидир бурчакда уни кутиб ётибди, деб ўйлайди. Қорасини кўришим билан нишонга оламан. Шунчаки, битта мени ёки дала ҳовлисини деб ўлиб кетиш унинг учун аҳмоқликдан ўзга нарса эмас. Шу боис, тонг отишини кутади. Менга айнан шу керак. Фақат унинг аҳмоқ бошига отамни қўлга олиш фикри уйидалигидаёқ келиб қолган бўлмасин. Акс ҳолда, ишим анча чигаллашиб кетади.

Кутганимдай, бешта машина катта тезликда дала ҳовли томонга ўтиб кетди. Уларни ўтказиб юбориб, бирор беш дақиқалар кутдим-да, сўнг машинани жойидан жилдирдим.

— Ака, — деди орқа ўриндиқда ўтирган қизлардан бири, — мен Музаффарнинг яна битта дачасини биламан, у тоғнинг нариги томонидаги ғорнинг ичида. Эшитишимга қараганда, унинг энг кўп бойлиги ўша ёқда эмиш.

— Нега буни менга айтаяпсан? — дедим ойнадан қизга қараб. Мен одатим бўйича қарагандим, ваҳоланки, машинанинг ичи қоронғи, қизнинг қандай ҳолатдалигини кўриб бўлмасди.

— Музаффарда қасдим бор. У мени зўрлаб олиб кетишидан аввал синглимни ўлдирган. Агар сиз уни ўлдирсангиз, мен сизга озгина ёрдам берганим учун ўзимни қасд олган ҳисоблардим, — деди қиз кўзига ёш олиб.

— Музаффарни ўлдиришга менинг қурбим етади, деб ким айтди сенга? — дедим йўлдан кўзимни узмай.

— Ўзим билдим. Яқин-атрофдаги ҳамма ундан қўрқади. Лекин у сизга ҳайиқиб қараганини кўрдим. Ҳайронман, уни ўлдиришга имкониятингиз бўла туриб нега шу ишни қилмадингиз?

— Менга ёлғон маълумот берган бўлсанг-чи, — дедим унинг саволига жавоб бермай, — тоғнинг у ёғида унинг дачаси бўлмаса-чи?

— Унда ўзимни ўша ёққа олиб боринг, агар ёлғон гапирган бўлсам, нима қилсангиз қилинг мени!..

Мен индамадим. Чунки шу дамда миямда бошқа фикр — энди Музаффардан нафақат оиламнинг қасдини олиш, балки уни таг-томири билан йўқотиш фикри туғилган эди. Агар шундай қилмасам, эртага унинг шогирдчаларидан бири бўй кўрсатиб қолиши ҳеч гап эмас.

Шаҳарга етиб келганимиздан сўнг қизларни машинадан туширдим. Фақат боя менга Чаён ҳақида қўшимча маълумот берган қиз тушмади. У: «Сиз билан кетаман», деб туриб олди. Тўғриси, нима қилишга ҳайрон эдим. Бир кўнглим: «Олиб кет», деса, бошқа хаёл: «Нима қиласан? Бирон жойда сени чув тушириб кетиши мумкин. Ахир, унинг кимлигини ҳали билмайсан-ку!» — дерди. Қизнинг чеҳрасида ўзимга нисбатан ҳеч қандай хусумат аломатларини кўрмадим. Шундай бўлса-да, ўзимнинг сезгимга ишониб қолмай, бироз юргач, машинани тўхтатиб, қизни гипноз ҳолатига тушириб кўрдим. У ёлғон гапирмаган экан. Чаёнда қасди борлигини, мен бўлмаган тақдиримдаям, бир кун келиб, Чаённинг овқатига заҳар солиб бўлса-да, ўчини олишни мўлжаллаб юрганини чуқур гипноз ҳолатида айтди. Кўнглим жойига тушгач, яна йўлда давом этдик.

Тахминан икки соатлар ўтгандан кейин мен туғилиб ўсган туманга етиб келдик. Шу жойгача на мен гапирдим, на қиздан садо чиқди. Бугунги қилган ишларимдан кўнглим унчалик тўлмаганди. Кўп вақт йўқотгандим. Бунинг устига, режасиз иш қилиб қўйгандим. Бу эса одатимга хилоф эди. Тўғри, жуда кўп марта тасодифий воқеалар ҳам бўлган, бироқ ўша пайтларда муҳим режам йўқ эди.

Машинани кўчамизга буриб тўхтатдим-да, атрофга яхшилаб назар солдим. Чунки мени Чаённинг одамларидан бошқалар ҳам “овлаш” умидида. Атрофда шубҳали ҳеч нарса кўрмагач, яна машинани жойидан жилдирдим. Шу пайт, адашмасам, уйимиз рўпарасида бир машинанинг чироғи ёнди. Кўнглимга ғулғула тушиб, тезликни оширдим. Рўпарамдаги машина биз томонга кела бошлади. Шунда унинг ортидан яна бир машина йўлга тушганини кўрдим. Биринчи машина ёнимиздан ўтиб кетаётганда орқа ўриндиқда ўтирган қиз:

— Бу машина Музаффарнинг одамлариники! — деди шошиб.

— Нега шуни вақтлироқ айтмадинг?! — дея унга ўшқирдим-у, машинани йўлга кўндаланг қилиб тўхтатдим. Биринчи машина барибир ўтиб кетишга улгурди. Лекин иккинчисининг йўли тўсилди. Мен машинадан отилиб чиқдим ва машина ҳайдовчисига қарата ўқ уздим. Мўлжални бехато олган эканман. Бошқарувни йўқотган “Жигули” мен ҳайдаб келган машинага келиб урилди-ю, орқа-олдинги эшиклари очилиб кетиб, учта одам тўкилиб тушди. Орамиздаги масофа жуда яқин эди. Шу боис, тўппончамни қайта ишлатиб ўтирмай, иккитасини тепиб ерга қулатдим. Улардан бири машина эшигига бошини уриб олди. Учинчиси эса бирдан қочишга тушди, мен уни қувиб ўтирмасдан, орқасидан отиб ташладим. Кейин қорнини ушлаб инқиллаб ётганининг сочидан бураб ўрнидан турғиздим-да, қорнига яна бир мушт туширдим. Лекин бу сафарги зарба биринчиси каби кучли эмасди.

— Кимсан? Бу ерда нима қилиб юрибсан?! — сўрадим ундан.

— Мен... ме... ме.. меҳмонга келувдим! — деди у қалтираб.

— Кимникига? — ўшқирдим унга.

У жавоб беролмади. Бир нарсалар демоқчи бўлди-ю, аммо ғўлдирашдан нарига ўтмади.

Жаҳлим чиқиб кетганидан, жоним ҳиқилдоғимга келди. Аямасдан унинг сонига икки марта тепдим.

— Кимникига? — дея яна бақирдим.

— Собирнинг отасини олиб кетгандик! — деди у қўрққанидан оёғимни маҳкам қучоқлаб олиб. — Илтимос, урма мени!

— Қаерда ҳозир отам? — дедим мен уни тепиб юбориб. У орқаси билан ерга қулади.

— Биринчи машинадайди!

— Онангни ... — дея сўкиндим-у, қўлларим билан юзимни бекитиб инграб, чўккалаб қолдим.

— Туринг, ҳали узоққа кетишмаган, етиб оламиз, — дея қўлтиғимдан ушлаб кўтаришга ҳаракат қилди қиз. Мен уни силтаб ташладим ва ерда тупроққа қоришиб ётган йигитнинг ёқасидан ушлаб, машинагача судраб бордим, кейин орқа эшикни очиб, ичкарига итариб юбордим. У ўриндиққа чўзилиб қолди.

— Агар ҳозир шерикларингга етиб ололмасам, сенинг бошингни оламан! — ўшқирдим унга.

Машинага шунча газ бермайин, тезлиги юздан нарига ўтмади. Менга баттар алам қилди. Рулни муштлаб сўкиндим. Камига, орқа ўриндиқда еган калтакларининг «роҳат»ини татиётган Чаённинг одамини уруғ-аймоғи билан қўшиб обдон сийладим. Йўқ, буларнинг ҳеч қайсиниси кўнглимга малҳам бўлолмади. Шунда командирим Батинковнинг гапларини эсладим. У: “Одамзодга юз фоиз имконият берилган. Аммо инсон имкониятининг бор-йўғи уч фоизидангина фойдаланади. Қолган қисми “очилмаган қўриқ” бўлиб қолиб кетади. Биз сизлардаги ўша уч фоизнинг ёнига яна уч фоизгина қўшамиз. Бундан бошқасига қурбимиз ҳам, илмимиз ҳам етмайди. Чунки ўзимизда бори шу, холос”, деган эди. Одамнинг имкониятлари ҳақида Батинковдан олдин ҳам эшитгандим. Ўн олти ёшга кирганимда, тўқсон тўрт яшар бобом бўлар, у кишининг билмаган нарсаси йўқ эди, ҳисоб. Бир куни бобом менга Ҳазрати Хизр ҳақида ҳикоя қилиб берганди. Унинг айтишича, Ҳазрати Хизрнинг билими шунчалик кўп эканки, у одамларнинг кўзига хоҳласа эркак, истаса ёш бола ёки қари чол бўлиб кўринармиш. Яна унинг қўлидан келмаган иш йўқ экан. Ўйлашимча, фақат угина тўқсон етти-тўқсон саккиз фоиз имкониятидан фойдаланган бўлса керак... Очиғи, унга жудаям ҳавасим келди. Майли, ундай бўлолмасам-да, ҳеч қурса, яна беш фоизгина менга берилган неъматдан фойдаланганимда борми, қанча ишларни бажарган бўлардим...

Мен дам ола бошладим. Бироқ шу ҳолатимда ҳам қиз билан йигитдан назаримни узмадим. Орадан ярим соатча вақт ўтди. Эътибор қилсам, оғриғи сусайганидан жимиб қолган Чаённинг йигити эгилиб, пайпоғи ичидан алланарса олаяпти. Ўзимни сезмаганга олиб уни кузата бошладим. У кичкинагина пичоқ чиқарди-да, гўё тузукроқ ўтириб олган киши бўлиб, менга яқинлашди ва бирдан ҳамла қилди. Аммо ниятига етолмади. Қўлини ушлаб, шунчалик қаттиқ қисдимки, қўлидан пичоқ тушиб кетиб, ўкириб юборди. Ёнимда кетаётган қиз ухлаган экан. Шовқиндан чўчиб уйғонди. Мен машинани тўхтатиб, шошилмасдан тушдим-да, кабинадан анави гўрсўхтани судраб ташқарига чиқардим. У бирдан бўш қолган қўли билан бошини яширди. Бу қилиғидан бир кулгим қистаса, бир жаҳлим чиқарди. “Аҳмоқ, шунчалик қуён юрак экансан, нега мен билан ўйнашасан?” дея хаёлимдан ўтказдим ҳамда шафқатни унутиб, унинг иккала қўлини ҳам синдириб ташладим. У худди жони чиқаётган одамдай бўкирди. “Агар овозинг чиқса, оёғингни ҳам синдираман!” дея пўписа қилгандим, дарров уни ўчди. Машинага қайта минганимиздан кейин қиз буткул нотавонга айланиб қолган йигитга қараб турди-да:

— Собир ака, шу пайтгача чурқ этмай келдим. Бу, — дея қўлини бигиз қилиб, башараси ғижим бўлиб кетган, оғриқдан тишини-тишига босиб ўтирган, кўриниши одамдан кўра махлуққа ўхшаб қолган йигитни кўрсатди: — менинг номусимни топтаганлардан бири. Ҳозир ўзи менинг аҳволимдан баттар кўйга тушиб ўтирибди. Бу маразни беш минутга менга беринг, ожизларнинг устидан кулиш қанақа бўлишини бир кўрсатиб қўяйин!

— Бошқа пайт, — дедим мен қизга.

Қиз аламзадалик билан рақибига қараб турар, агар ҳозир қўйиб берсам, бурдалаб ташлайдиган шашти бор эди. Албатта, аламзадаликда мен ундан ҳам ўтиб тушардим, аммо бу йигит менга ҳали керак эди. Шу боис, унинг оёқларини синдирмадим.

Биз яна ярим соатлар юрганимиздан кейин шаҳарга етиб келдик.

— Отамни қаерга олиб боришларинг керак эди? — дўқ уриб сўрадим йигитдан.

— Музаффар аканинг иккинчи хотининикига, — деди у қўрқа-писа.

— Адресини айт.

— Энгельс кўчаси, йигирма олтинчи уй.

— Энгельс кўчангни мен қаердан биламан? Аниқ қилиб айт!

— Ҳайдайверинг, йўлни ўзим кўрсатиб бораман, — деди у менга катта яхшилик қилаётгандай кўзи чақнаб.

Музаффарнинг иккинчи хотинининг уйи шаҳар ичкарисида эмас экан. Уч километрга яқин юриб, бу уйга етиб келдик.

Ўзгача бир нақш билан безатилган дарвозани тақиллатдим. Ичкаридан жавоб бўлмади. Бир-икки марта тепган эдим:

— Ким? — деган эркак кишининг овози келди. Мен ёнимда қалтираб турган йигитни туртдим.

— Исматман! — деди йигит менга бир қараб қўйиб.

— Ҳов, “Кўршапалак”, ярим оқшом бу ерда сенга пишириб қўйибдими? — дея ичкаридан яна овоз келди.

— Шефга зарур гапим бор, — деди Исмат, мен пичирлаб ўргатганимдай.

— Шеф аллақачон кетган, — деди ичкаридаги одам дарвозани очмай.

— Аҳволим чатоқ, оч дарвозани! — деди Кўршапалак бақириб.

— Ҳе, аҳволингга ... — дея ичкаридаги одам шарақлатиб дарвоза зулфинини тушира бошлади.

Мен Исматни орқароққа суриб қўйиб, ўзим дарвозанинг яқинроғига бориб турдим.

Дарвоза эшиги ичкарига қия очилди. Шу пайт эшикни елкам билан қаттиқ урдим, эшик ланг очилиб кетди. Мен ичкарига бостириб кирдим ва дуч келган “махлуқ”қа қараб ҳайкалдек қотиб қолдим. Рўпарамдаги девсифат одамнинг бўйи — хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг — икки ярим метрлар келарди-ёв. Ҳар елкасига мендай икки одам бемалол ўтирса бўлади. Бунинг устига, башараси чироқ ёруғида ялтираб, баттар хунуклашиб кетган.

— Сен жинқарча қайси гўрдан пайдо бўлдинг? — деди у курак тишини кўрсатиб иржаяркан.

Бунга жавобан қорнига чунонам тепдимки, бундан унинг бирон туки ҳам қилт этмади.

— Ҳўкиз, уни янчиб ташла, — дея қичқирди ортимда турган Кўршапалак. Бурилиб унинг башарасига тепган эдим, учиб бориб дарвозага урилди-ю, овози ўчди.

Шундан кейин Ҳўкиз худди мажақлаб ташламоқчидай мен томонга лапанглаб яқинлаша бошлади. Мен озгина тисарилиб, сакрадим-у, башарасига тепдим. У яна қилт этмади. Қайтанга ёқамдан ушлаб олди. У мени урмади, шунчаки орқага улоқтириб юборди. Яхшики, чаққонлигим иш берди. Ҳавода икки марта айланиб оёғим билан тушдим. Акс ҳолда, бирон жойим синиши тайин эди. Ҳўкиз ортига бурилиб, яна тиржайганча менга яқинлаша бошлади. Мен энди унинг кўкрагига иккала оёғимнинг товони билан тепдим. Кошки бу зарбалар “махлуқ”қа таъсир қилса. У бир тўхтаб олиб, яна бостириб келаверди. Ёнимда пичоқ, тўппонча бор эди. Аммо қурол ишлатишим номардлик ҳисобланарди. Қолаверса, Ҳўкиз билан уришиш менга ёқиб қолганди. Мен бу дафъа сакраганимда ҳаводалигимдаёқ у шапалоқлаб уриб юборди. Бу сафар жуда узоққа учиб кетмадим-у, аммо оёғим билан тик туриб ҳам қололмадим. Ёнбошим билан бетон устига йиқилдим. Тез турмоқчи эдим, қуймичим оғриб кетди. “Ишқилиб, оёғим синмаган бўлсин”, деган ўй хаёлимдан ўтди.

“Махлуқ” энгашиб, елкамдан ушлади ва энди ўрнимдан турғазмоқчи бўлганида, бор кучим билан чотига тепдим. У бир марта “ҳиқ” этди-ю, мени қўйиб юбориб, қаддини ростлади. Кейин бутини ушлаб, орқасига гурсиллаб қулади. Шу пайт дарвоза ёнида бизнинг олишувимизни кузатиб турган қиз ёнимга югуриб келди-да, туришимга кўмаклашиб:

— Ёмон йиқилмадингизми? — дея сўради.

— Ёмон эмас, лекин яхшиям деб бўлмайди, — дедим унга ва ҳашаматли баланд уйга қарадим.

Шу ондаёқ иккинчи қаватдаги чироғи ёниқ хонада кимдир парда ортига яширинди.

Мен бироз оқсоқланиб “дев”нинг тепасига бордим. Ноқулай йиқилибди, орқа мияси бетонга тегиб ёрилибди. Тирикмикан, деб бўйин томирини ушлаб кўрдим. Тириклик аломати сезилмади. Ўлиб қолибди. Қизга қараб “тамом бўлибди”, дегандек бош чайқадим-да, уй томонга юрдим. Қиз менга эргашди. Эшикка бориб, ичкарига қулоқ солиб кўрдим. Ҳеч қандай товуш эшитилмади. Умуман, бу уйда Чаённинг иккинчи хотинидан бошқа одам борлиги гумон эди. Чунки бўлак одам бўлганида, мен “дев” билан олишаётганимда ташқарига чиққан, шеригига ёрдам берган бўларди.

Эшикни секин очдим. Кейин ичкарига мўраладим. Ҳеч ким кўринмади. Кирдим. Шоҳона қасрдай безатилган уйда ўлик сукунат ҳукмрон эди. Бирон жойда тиқ этган товуш эшитилмайди. Мен чиройли қандилни, нақшинкор эшикларни кўздан кечираётган маҳалим тепадан “Қимирлама”, деган овоз эшитилди. Қарасам, иккинчи қаватда, зина тепасида шунақа гўзал бир санам турибдики, таърифига тил ожиз. Устидаги либоси ялтираб кўзни олади. Бирор муддат унга тикилганча анқайиб қолибман.

— Агар бир қадам боссанг, отиб ташлайман! — деди у менга пўписа қилиб. Унинг овози майин, ширали эди.

— Гулчирой! — деди орқамдан кириб келган, менинг ҳамроҳимга айланган қиз.

— Шоҳсанам! — деди тепадаги санам ҳам. — Сен қаердан келиб қолдинг?

— Ўзинг бу ерда нима қилиб юрибсан? — дея Шоҳсанам югуриб зина ёнига борди.

— Тўхта! — деди Гулчирой исмли гўзал. — Манави йигит ким? Нега менинг уйимга бостириб кирди?

— Бу... бу одам, яхши одам... — деб менга жилмайиб қаради Шоҳсанам, — бу Собир ака!

— Нима?! Ҳали шунақа ўйнашинг борлигини эшитмаган эдим.

— Нималар деяпсан, дугонажон?! Бу одам мени хор қилганларни, устимдан кулганларни...

— Нималар деб валдираяпсан? — дея бирдан Шоҳсанамнинг гапини бўлди тепада турган ҳурлиқо. — Мен бу одам ҳақида бугун Музаффар акамдан эшитгандим. Сен фоҳиша шунақанги сўтакни менинг уйимга бошлаб келдингми?

— Сен менинг дугонам... Қандай тилинг бораяпти бундай дейишга?.. — дея жойида ҳайкалдек қотиб қолди Шоҳсанам.

“Бу гўзалдан яхшилик умид қилмаса ҳам бўларкан”, деган хаёлга бордим ва зина томонга яқинлаша бошладим.

— Ҳов, йигитча, ажалинг мени қўлимда. Ҳозир яна бир қадам боссанг, отиб ташлайман, — пўписа қилди яна Гулчирой.

— Яхши қиз, мени ўлдиришингизга ҳечам кўзим етмаяпти. Биринчидан, қўлингиздаги тўппонча ўқланмаган. Иккинчидан, сиздай ҳурлиқонинг қўлидан одам ўлдириш келмайди.

Шу гапимдан кейин жувон саросималаниб қолди-да, тўппончанинг у ёқ-бу ёғини айлантириб кўра бошлади. “Ойимча, умрида тўппонча ушламаган экан-ку”, деган ўй хаёлимдан ўтди-ю, бор-йўғи ўн иккитача келадиган зинани уч ҳатлаб босиб ўтиб, Гулчиройнинг ёнида пайдо бўлдим. У мен томонга тўппончани тўғрилаб тепкисини босди. Аммо қўлидаги қуролдан садо чиқмади.

— Хўш, оппоқ қиз, энди қалайсиз? — дедим мен унинг қўлидаги тўппончани тортиб олиб. — Ҳалиям мени ўлдириш ниятидан қайтмадингизми?

— Йўқ, бер тўппончани! Мен отаман сени! — деди у ҳамон эгардан тушмай.

Тўппончага қарасам, оддий зажигалка. Кулиб юбордим.

— Мана, марҳамат, яна бир марта уриниб кўринг-чи, балки бу сафар у сизни уялтириб қўймас.

Жувон “қурол”ни қайтариб олгандан кейин уни менга ўқталиб тепкисини бир босганди, оғзида аланга пайдо бўлди. Бу шунчалик кулгили чиқдики, мен тугул, пастда бизни кузатиб турган Шоҳсанам ҳам юзини бекитганча қотиб-қотиб кула бошлади. Ёнимдаги ҳурлиқо эса, йиғлаб юборди. Йиғи-ю кулги аралаш овоз уч-тўрт дақиқа давом этди. Сўнг мен ўзимни қўлга олиб, жувоннинг билагидан ушладим. У қўлимни силтаб ташлади.

— Жа, нозикниҳолмисиз, дейман! — дея қўлидан маҳкамроқ ушладим. У менга ўқрайиб қараб:

— Қўйиб юбор! — деди.

— Ўзингизни босинг, сизга шаддодлик ярашмас экан. Эсингиздан чиқарманг, энди сиз менинг асирамсиз, — дедим унинг юзига жиддий тикилиб.

Шу қарашимдан у бирдан юввош тортиб қолди. Фақат зинадан тушаётганимизда:

— Эрим ўлдиради сени, — деди паст овозда.

Шоҳсанамнинг дугонасига қараши мутлақо ўзгарган эди. Боягина дугонасини кўрганидан шодон порлаган кўзи энди қаҳр-ғазабга тўлганди. У Гулчиройнинг аста сочидан силаган киши бўлди-да, кейин бирдан юзига шапалоқ тортиб юборди. Кейин:

— Агар мени яна бир марта шундай деб атасанг, тилингни суғуриб оламан, тушундингми? — дея бақирди.

— Бу сулувнинг сенга қандай танишчилиги бор? — дея сўрадим мен Шоҳсанамдан.

— Бу билан мен битта институтда ўқиганмиз. Битта хонада турардик. Қалин дугона эдик. Орамиздан қил ўтмасди. Мен мана шунинг касрига қолиб, шундай аҳволга тушиб ўтирибман. Бу ойимчани Музаффарнинг йигитларидан бири кўриб қолиб, хўжайинига тортиқ қилмоқчи бўлган. Бу ҳақда Чаёнга ҳам айтишган. Олиб келиш тўғрисида шефдан фатво бўлгач, нима сабабдандир буни кўрган югурдак қолиб, бошқалари ётоқхонага келишган. Аксига олиб, ўшанда бу ойимча йўқ эди. Балога мен қолдим. Ҳалигилар мени алдаб пастга олиб тушиб, машинага ўтқизишиб, бурнимни ҳўл латта билан бекитишди, мен ҳушимдан кетиб қолибман. Кўзимни очганимда Чаённинг дачасида эканман. Чаён менга қўлини ҳам теккизмай, югурдакларига тортиқ қилиб юборди. Ўша воқеадан уч ой олдин синглим йўқолиб қолганди. У гўзалликда манави танноздан, — дея Шоҳсанам қўлини бигиз қилиб Гулчиройни кўрсатди, — юз чандон ортиқ эди. Ахтармаган жойимиз қолмади. Бир куни Чаённинг дачасида стол устида бир даста расмларга кўзим тушиб қолди. Уларни бирма-бир кўраётсам, ичида синглимнинг ҳам сурати бор экан. Уни олдим-да, ўзимни гўлликка солиб, югурдаклардан: «Бу қиз ким?» — деб сўрадим. Билсам, қайсидир югурдак синглимни Чаёнга тортиқ қилибди. Аммо синглим Чаённинг айтганини қилмай юзига тупурибди. Шундан кейин аламига чидолмаган Чаён бечора қизнинг қорнига пичоқ тортиб юборибди...

Шоҳсанамнинг кўзидан тинмай ёш оқарди. Бироқ у ўкириб йиғламади. Бўғзидан тошиб келаётган йиғи сасини ичига ютди.

— Мен... мен барибир Чаёндан қасдимни оламан! — деди у қўлини мушт қилиб тугиб. — У ҳаммаси учун жавоб беради.

Мен нима деб юпатишни билмай, унга қараб қолдим.

— Менинг айбим нима? — деди шу пайт Гулчирой йиғламсираб.

— Сенинг айбинг, — деди Шоҳсанам, — “дугона”нгнинг сочидан бураб, исловотхонага итқитган шу ифлос билан битта тўшакда ётганинг, сенинг касрингга қолганим!

— Бўлди, қўйиб юбор буни, насиб этса, айбдорнинг ўзидан қасдингни оласан, — дедим мен Шоҳсанамнинг қўлидан ушлаб. Кейин: — Эринг қаерда ҳозир? — деб Гулчиройдан сўрадим.

— Билмайман, — деди у елка қисиб.

— Унда ҳозир сени ўлдираман-да, анави дарвозахонада чўзилиб ётган ҳўкизнинг қучоғига тиқиб қўяман. Эрталаб эринг келади-да, шармандаликка чидолмай, сенинг мурдангни майдалаб, гўштингни итларга ташлайди. Агар шунга кўнсанг ихтиёринг, — дея мен ёнимдан пичоқ чиқардим.

— Йўқ... йўқ, — деди қўрққанидан кўзлари олайиб кетган жувон, — дачадан телефон қилишиб, уни сўрашганди. Менимча, дачага кетган.

— Шундай одобли хотин эканингизни билардим. Энди ўша дачага ўзингиз йўл кўрсатиб борасиз, хоним. Қани, йўлни бошланг, — дея мийиғимда кулдим.

Биз ташқарига чиққанимизда, тонг юлдузи чарақлаб турарди. Ортимга бурилиб, бу ҳашаматли бинони ҳам ёқиб юбормоқчи бўлдим. Аммо шаштимдан қайтдим. Чунки вақти келиб, бу бинони яхшигина болалар боғчаси қилса бўларди. Дарвозага суяниб, ҳамон инқиллаб ётган Кўршапалакни кўчага чиқариб ташладим.

Гулчиройни ёнимга, Шоҳсанамни эса орқа ўриндиққа ўтқазиб, машинани юрғаздим. Бир соатдан мўлроқ юрганимиздан сўнг, тоққа етиб келдик. Тонг энди ғира-шира отаётган эди. Машинани кўздан панароқ жойга тўхтатдим-да, Шоҳсанамга:

— Мен бирор икки соат ухлайман, дугонангга қараб тур, — дедим. У “хўп”, дегандек бош силкиди.

Машина ўриндиғини тушириб, кўзимни юмишим билан уйқуга кетибман. Тушимга оппоқ матога ўранган онам кирди. Унинг юзи мунгли эди. Мен онамга: “Кечиринг! Кечиринг!” — деб айтмоқчи бўламан. Аммо ҳеч овозим чиқмайди. Онам бўлса бошимни силайди. Қўли бирам юмшоқки, болалигимдагидай эриб кетаман. “Болам, кўп қийналдинг. Лекин бўшашма. Улар отангни ўлдиришолмайди. Сендан қўрқишади. Ҳозир отанг қоронғи, зах жойда”, — дейди онам. Мен: “Отамни, албатта, қутқараман”, — демоқчи бўламан. Лекин яна овозим чиқмайди. Онам бирдан қаёққадир ғойиб бўлди... Шу заҳоти уйғониб кетдим-да, ўрнимдан сапчиб турдим.

Юзимга хавотирланиб қараган Шоҳсанам:

— Нима бўлди? — деб сўради.

— Ҳеч нарса, — дедим мен пешонамни кафтим билан силаб.

— Эндигина бир соат бўлди. Яна бироз ухласангиз, анча тетикланардингиз, — дея Шоҳсанам елкамдан майин қўллари билан ушлаб, орқага тортди. Ҳали уйқум ўчмаган эди. Кўзим юмилиб кетаётганди. Шу боис, Шоҳсанамнинг гапига кириб яна бошимни ўриндиққа қўйдим. Энди уйқуга кетаётган маҳалим бошимда Шоҳсанамнинг бармоқлари ўрмалай бошлади. Унинг бармоқлари юмшоқ эди, хуш ёқарди. Шу пайт кўз ўнгимда Барно, унинг жилмайиб турган қиёфаси гавдаланди. Бирдан Шоҳсанамнинг қўлини олиб ташладим-да, бошимни кўтардим. Ёнимдаги ўриндиқда эса Гулчирой машина деразасига суянганча ухларди.

— Вақт бўлиб қолибди, кетишимиз керак, — дедим машинани юрғазиб. Шунда Гулчирой кўзини очиб атрофига олазарак боқди. Ҳатто бу ерга қандай келиб қолганини билолмай бироз карахтланди. Бир нималарни сўрамоқчи бўлиб оғиз жуфтлади-ю, бироқ қаердалиги ёдига тушиб қолди, шекилли, индамай деразадан ташқарига қаради.

— Эрингизнинг биринчи хотинидан нечта боласи борлигини биласизми? — дея сўрадим ундан, Гулчиройнинг хаёлини бўлиш, ҳам ўзим учун қўшимча маълумот тўплаш ниятида.

— Нимайди? — деди жувон менга ҳайрон бўлиб қараркан.

— Ҳарқалай, кундошингизнинг кимлигини, унинг нечта боласи борлигини билиш сизни қизиқтирган бўлса керак.

— Кундошим қариб, ҳеч нарсага ярамай қолган. Икки қизи, битта ўғли бор. Ўғли наркоман бўлиб кетган. Музаффар акам ўғлининг наркоман бўлишида хотинини айбдор дейди. Фақат болалари борлиги учунгина хотини билан яшайди. Мени бўлса, еру кўкка ишонмайди, — деди Гулчирой мағрурланиб.

— Лекин “Ҳўкиз”га ишонаркан-да!.. — дедим уни мазах қилиб.

— У ниҳоятда садоқатли одами. Ҳали Ашур аканинг руҳи сизни тинч қўймайди, албатта, эримнинг чангалидан қутулиб қолган тақдирингиздаям.

— Эрингизни ўзини худо уриб қўйибди. Унинг бошига мен бўлмаганимдаям ўғли етарди. Ўлган Ҳўкиз масаласига келсак, агар шундай одамнинг руҳи мени таъқиб қилса, дунё остин-устун бўлиб кетади.

Гулчирой қовоғини уйган кўйи жимиб қолди. У чиндан Ашур — Ҳўкизга қаттиқ ачинибди. Қизиқ, мен унда ачиниш ҳисси аллақачон ўлиб кетган, деб ўйлагандим. Хато қилибман, ҳарқалай, бунинг юрагидаям меҳрдан бир мисқол бўлса-да, бор экан.

— Эсингдами, — дея сўраб қолди бир маҳал Шоҳсанам “дугона”сидан, — биринчи курсда ўқиётганимизда Баҳром деган бола бўларди, воҳалик. Сени севиб қолганди. Сендан имдод бўлавермагач: “Агар рози бўлмасанг, ўзимни машина тагига ташлайман!” деганди. Сен унинг гапига парво ҳам қилмагандинг. Иродаси йўқ, бундай қилолмайди, деб ўйлагандинг. Лекин унинг иродаси бор экан — машина тагида қолиб ўлди. Унга озгина бўлсаям юрагинг ачимади. Қайтанга: “Баттар бўлсин, шилқим. Қутулибман. Мен бошқа — ўзимга мос шаҳзодага турмушга чиқаман”, дединг. Энди қаердаги гўрсўхтага куюнаяпсанми? Турмушга чиққан одаминг — сен айтган шаҳзода — Чаёнми?

Гулчирой мулзам бўлиб қолди. Афтидан, у Шоҳсанам бу гапларни эсидан чиқариб юборган, деб ўйлаган бўлса керак...

Чаённинг тунда ёниб кулга айланган дала ҳовлисига бир километр қолганда, мен машинани тўхтатдим-да, қизларга тушишни буюрдим.

— Мана, — дедим Гулчиройга қараб, — сизнинг асиралик муддатингиз ниҳоясига етди. Эрингизнинг олдига бемалол боришингиз мумкин.

Гапимдан жувоннинг юзи ёришиб кетди.

— Фақат бир нарсани эрингизга, албатта, етказиб қўйинг... Мабодо отамнинг бошидан биргина тола сабабсиз тўкилса эрингиз аввал бола-чақаси-ю, сизнинг худойингизни ўтказади. Ундан кейин ўзининг мурдаси итларга ем бўлади. Тушундингиз-а?!

Жувон турган жойида ҳайкалдек қотиб қолди. Пешонасида тер йилтиради. Мен унинг ҳолатига парво ҳам қилмай машина капотини очдим-да, мотор мойини бармоқларимга суртиб, Гулчиройнинг олдига келиб, оппоққина юзига тўртта қора чизиқ тортдим. Жувон менинг қилиғимдан йиғлаб юборди.

— Энди ҳақиқатан ўзингга ўхшадинг, — деди унга қараб кулиб Шоҳсанам.

— Бораверинг, хоним, сизни эрингиз интизорлик билан кутмоқда, — дедим.

У кафти билан юзини беркитганча югуриб кетди. Мен Шоҳсанамга “юр” деб имо қилдим. Биз дарахтзор оралаб Гулчиройни кузатганча унинг орқасидан кета бошладик. Жувон бир югуради, бир секинлашади. Қора бўлган юзини енгига артади, бу билан юзини тозалаган бўлади. Шу аҳволида бир километрча келадиган масофани нақ йигирма дақиқада босиб ўтди. Ниҳоят “Кимсан?” — деган овоз янгради. Бироқ жувон жавоб бермай йўлида давом этди. “Ҳов, тўхта!” — деб бақирганча дарахтлар орасидан кимдир чиқиб унинг йўлини тўсди.

— Кимсан? — деди йўлтўсар Гулчиройнинг яқинига келиб.

— Танимаяпсанми?! — дея бақирди унга жувон.

— Эй-й, янга! Ким сизни бундай аҳволга солди?

— Ишинг бўлмасин! Эрим қаерда?

— Нариги дачада.

— Мени тез ўша ёққа олиб бор!

— Хўп, хўп, — деганча йўлтўсар дарахтзор томонга қараб “Писта!” дея кимнидир чақирди.

Дарахтлар орасидан шатур-шутур қилиб бир йигит чиқиб келди.

— Кимдир янгамнинг устидан издеватса қипти, тезда шефнинг олдига олиб бор! Қоровулликда ҳозирча ўзим туриб тураман. Фақат рацияни менга ташлаб кет, — деди чиқиб келган йигитга йўлтўсар буйруқ оҳангида. Шериги бир қарич келадиган аппаратни бериб, тепага қараб югуриб кетди. Шох-шаббалар қалин эди, унинг қаерга кетганини кўролмадим. Бироз ўтиб, машина моторининг овози эшитилди. “Тушунарли, — деб ўйладим мен, — булар менга қўйилган биринчи пистирма. Яна бошқалари ҳам бўлиши керак. Демак, мен ишни мана шу ердан бошлашим зарур”.

Рекомендуем почитать